Şeker
Hastalığında Hipertansiyon Tedavisi
Diabet
ve Hipertansiyon
Şeker
Hastalığında Tansiyon Tedavisi
Diyabet
ve Hipertansiyon
Hipertansiyon yüksek kan basıncının tıp dilindeki
adıdır. Tansiyon büyük ve küçük tansiyon beraber
verilerek ifade edilir. Büyük tansiyon, tıp
dilindeki adı ile sistolik tansiyon, kalbin
kasıldığı sırada, yani atardamarların kanı
pompaladığı sıradaki tansiyondur. Küçük tansiyon
yani tıp dilindeki adı ile diastolik tansiyon,
kalbin gevşeme anında ölçülen tansiyondur. Kalbin
gevşeme anında toplardamarlardaki kan kalbe dolar.
Tansiyon önce büyük, sonra küçük tansiyon ifade
edilerek söylenir. Örneğin 120/70 denildiğinde
büyük, yani sistolik tansiyonun 120, küçük yani
diastolik tansiyonun 70 mmHg olduğu anlaşılır.
Dünyada tansiyon bu şekilde ifade edilir. Türkiye’de
tansiyonu iki basamaklı vermek alışkanlık haline
gelmiştir. Genellikle 120/70 yerine 12/7 denilir.
Yüksek tansiyon kalp ve atardamarlar üzerindeki
basıncı arttırır ve organlarda tahribat yapar.
Yüksek kan basıncı kalp krizi, felç, kalp büyümesi,
kalp yetmezliği, göz kanaması ve böbrek yetmezliği
riskini arttırır.
Yüksek
kan basıncı tanımı:
Normal tansiyon: Büyük 12, Küçük 8
Prehipertansiyon: Hipertansiyon öncesi durum
demektir. Büyük 12-13,9 arası, küçük tansiyon 8-8,9
arasıdır. Önlem alınmaz ise prehipertansiyon
hipertansiyona çevirir.
Hipertansiyon: Büyük 14 ve üzeri, küçük tansiyon 9
ve üzerindedir. Hipertansiyonu olanların %90’ında
belli bir neden yoktur. Bu hastalara nedeni
bilinmeyen hipertansiyon anlamında esansiyel
hipertansiyon teşhisi konulur. %10 hastada sebebi
bilinen, yani sekonder hipertansiyon vardır.
Böbreküstü bezinin fazla çalışması, aort
damarlarındaki yapısal bozukluklar gibi teşhis
edilebilen hastalıklar sekonder hipertansiyona neden
olur. Bazı sekonder hipertansiyon türlerinde
ameliyat ile yüksek tansiyon kalıcı olarak tedavi
edilebilinir.
Tıkanmış
damarlarda tansiyon neden yükselir?
Tıkanmış damarlarda kanın geçtiği alan azalır.
Örneğin bir bahçe hortumunu düşünelim. Hortum ile
suyu yavaş yavaş akıtırken, hortumun ağzını
parmağımızla yarıya kadar tıkarsak su daha hızlı ve
basınçlı akar. Aynı şekilde damarda tıkandığında
damar içi basınç yükselir ve kan damar içinde daha
tazyikli dolaşır. Artan tazyik kanın dolaştığı
böbrek, göz gibi organlarda tahribat yapar. Kalp
kanı daha kuvvet ile pompalamak zorunda kalacağından
büyüme yapar. Tansiyon yaş ilerledikçe artar ve
yaşlı kişilerde hipertansiyon görülme oranı gençlere
göre daha fazladır.
Yüksek
tansiyon belirtileri:
Vücut yüksek tansiyona alışmış ise herhangi bir
belirti görülmez. Yüksek tansiyon belirtileri baş
ağrısı, kulak çınlaması, gözlerde sinek uçuşması,
yüzde kızarma, kalp çarpıntısı ve genel bir
rahatsızlık halidir. Kişi doktor muayenesinde
heyecanlanabilir ve tansiyonu o an çıkabilir. O
yüzden tansiyonun yüksek olduğu, hastane ve
muayenehane dışındaki ölçümler ile de
doğrulanmalıdır. Bir hafta ara ile iki defa
tansiyonunuz yüksek ölçülmüş ise hipertansiyon
hastasısınız demektir.
Tansiyonu düşürmek için yapabilecekleriniz:
Sebebi bilinen sekonder hipertansiyonunuz varsa
örneğin böbrek üstü bezinizde iyi huylu hormon
salgılayan bir tümör varsa bunun cerrahi olarak
ameliyat ile çıkarılması ile tansiyonunuz da
düzelecektir. Yüksek tansiyon hastalarının %90’ında
sebep bilinmemektedir ve ilk aşamada sağlıksız yaşam
koşulları düzeltilmelidir. Bunun için aşağıdaki
önlemler alınmalıdır:
1)
Tuz tüketimini azaltın. Günlük tuz
tüketiminiz 4 gram yani bir çay kaşığı tuz
olmalıdır. Yediğiniz tuzun ana kaynağı paketlenmiş
veya işlenmiş gıdalar ve dışarıda lokantada
yediğiniz yemeklerdir. Hafif hipertansiyonunuz var
ise sadece tuz yemeyi azaltmak ile tansiyonunuz
normale düşebilir.
2)
Sebze ve meyve tüketiminizi arttırın.
Vejetaryen tipi beslenenlerde tansiyon yükselmesi az
görülür.
3)
Lif tüketiminizi arttırın. Günlük
25-30 gram lif almanız tavsiye edilmektedir.
Meyveleri kabukları ile yiyin, kuru fasulye, nohut,
mercimek gibi baklagilleri ihmal etmeyin ve yemeğe
başlamadan önce salata yiyin.
4)
Balık tüketimini arttırın.
5)
Kafeini azaltın. Günde iki kahve üst
sınırınız. Çayı da günlük 10 bardak, yani 5 büyük
fincandan fazla içmeyin. Günlük 5 bardak çay
içiyorsanız kahve limitiniz günde sadece bir
adettir.
6)
Fazla kilolu iseniz, kilo veriniz.
7)
Haftanın 3 ile 5 gününde 30 dakika
süren egzersiz yapın.
8)
Alkol tüketimini tamamen kesin.
9)
Sigara içmeyin, içiyorsanız sigarayı
bırakın.
10)
Hala tansiyonunuz düşmedi ise ilaç
tedavisine başlamalısınız. Kan basıncınız sürekli
13/8 üzerinde ise ilaç tedavisine başlamanız
gerekir. Şeker hastaları, kalp hastaları, felç
geçirenler, böbrek hastaları ve periferik damar
hastalarında tansiyon kontrolü çok önemlidir ve
tansiyon 13/8 altında olmalıdır.
Tansiyon
hedefim ne olmalıdır?
Diyabetlilerde büyük tansiyon 13 altı, küçük
tansiyon 8 altı olmalıdır.
Doğru tansiyon ilacı kan basıncını normale
düşürmeli, yan etkisi en az olmalı ve kullanımı
kolay olmalıdır. Birçok diyabet hastası tansiyonunu
kontrol altında tutmak için bir veya birden fazla
ilaca gereksinim duyar. Diyabetlilerde kullanılan
tansiyon ilaçları idrar söktürücüler, ACE (angiotensin
converting enzyme) inhibitörleri, angiotensin
reseptör blokerleri, alfa blokerler ve damar
genişleticilerdir. Şeker hastalarında genellikle ACE
inhibitörleri veya angiotensin reseptör blokeri
grubundan ilaçlar ilk tercih edilen ilaçlardır.
Böbrek sorunu olan şeker hastalarında ACE
inhibitörleri ve angiotensin reseptör blokeri grubu
ilaçların böbrek yetmezliğine gidişi azalttığı
tespit edilmiştir. Kalp krizi geçirenlere bu ilaçlar
yanında beta bloker veya kalsiyum kanal blokeri
önerilir. Bazı durumlarda belli tansiyon ilaçları
önerilmez. ACE inhibitörleri ve angiotensin reseptör
blokerleri hamilelikte kullanılmaz. Astım hastası
olanlar ile bacak damarlarında tıkanıklık olanlar
beta bloker kullanmamalıdır. İdrar söktürücüler gut
hastalığını kötüleştirirler. ACE inhibitörleri yan
etki olarak kuru öksürük yapabilir.
Her
ilaçta olduğu gibi tansiyon ilaçlarının da artıları
ve eksileri vardır. Diyabet doktorunuz size en uygun
tansiyon ilacını seçecektir. Eğer tek bir ilaç
tansiyonunuzu düşürmeye yetmiyorsa, iki, üç veya
daha fazla tansiyon ilacı almanız istenebilir. |