Osteoporozda doğru teşhis:

Osteoporoz kemiklerin yoğunluğunun azalması ile kendini gösteren bir hastalıktır.  Kemikleri oluşturan kollogen dediğimiz madde ile kalsiyumun azalması sonucu oluşuyor.  İleri yaşlarda kemikler yoğunluk kaybına bağlı olarak en ufak bir çarpma ile kırılacak hale geliyor.  Hastalarda kalça kırığı ve ön kol kırığı görülüyor. Omurgada kırık oluşması ile bel ağrıları, sırt ağrıları, boyda kısalma ve kamburluk görülüyor. Özetle, osteoporoz  hayat kalitesini düşüren, kişinin dış görünüşünü olumsuz bir şekilde değiştiren ve sürekli ağrılara sebep olan bir hastalık.

Osteoporozun nedeni:

Osteoporoza zemin hazırlayan bazı faktörler var.  İnsanda kemikler kişi 30 yaşına gelinceye dek gelişiyor. Bu yüzden ergenlik çağında spor yapmak, süt, yoğurt ve peynir gibi kalsiyumdan zengin gıdalarla beslenmek kemiklerin yoğunluk ve kuvveti için çok önemli.  Yaşın ilerlemesi ile her yıl kemiklerde %0,5 kayıp oluyor. Bu kayıp özellikle kadınlarda menopozdan sonra hızlanıyor. Sigara, aşırı kahve tüketimi, hareketsizlik, zayıf ve ince bir kemik sistemine sahip olma, kalsiyumdan eksik beslenme, kara çarşaf kullanarak güneş ışığı ve D vitaminine az maruz kalma, ailede kemik erimesi olması osteoporoz riskini arttırıyor. 

Osteoporoz teşhisi nasıl konur ?

Osteoporoz teşhisi için kemik mineral yoğunluğunun ölçülmesi gerekir.  Bunun için dansitometre denilen cihaza girilmesi gerekiyor. Menopozdan sonra kadınlara kemik dansitesi çekilmesi önerilmektedir.  Kemik yoğunluğu düşük çıkanlarda tedavi müddetince kemik dansitesi senelik ölçülmelidir.

Ülkemizde nasıl uygulanıyor?

Kemik dansitesi ölçümünde aletin hastada bulduğu sonuçlar 25 yaşındaki normal kişilerin ortalama sonuçları ile karşılaştırılıyor.  Standart sapma dediğimiz bir yöntem ile kemik kaybının derecesi belirleniyor ve osteoporoz teşhisi konuluyor. Ancak kemik dansitesini ölçen cihazlar Amerika'da üretildiği için bu cihazlar normal kişiler olarak Amerika'daki sağlıklı kişileri kabul ediyorlar.  Böyle olunca 60 yaşındaki bir Türk kadınının alette ölçülen kemik sonucu 25 yaşındaki bir Amerikalı genç kızın ölçüm sonucu ile karşılaştırılıp teşhis konulmuş olunuyor.  Amerikalılar bol süt içip sağlıklarına çok önem verdiklerinden kemik yoğunlukları dünada en yüksek seviyede. Türk kadınlarında ise süt içme alışkanlığı olmadığı ve sigara ve kahveyi bolca tükettikleri için kemik dansiteleri düşük çıkıyor. Ancak bu oldukça sağlıksız bir karşılaştırma ve yanlış teşhislere neden oluyor.

Bu konuda rakam:

Kemik dansitesi cihazında Amerikan standartları kullanıldığında Türk kadınlarının %60'ında kalçada, %50'sinde ise belde düşük kemik yoğunluğu tesbit ediliyor. Yani ortalama kemik dansitesi çektiren her iki kadından birinde yanlış olarak osteoporoz teşhisi konuluyor.

Gerçek osteoporoz oranı:

2000 yılında yayınlanan bir araştırmada Türkiyedeki gençlerin kemik dansiteleri ölçüldü. Ve Türk toplumunun kemik değeri referansları tesbit edildi.  Türk referansları kullanıldığında osteoporoz oranının %60 değil %15 olduğu görüldü.  Yani Türkiye'de gerçekte her iki kadından birinde değil her 7 kadından birinde düşük kemik dansitesi var.

Osteoporoz teşhisinde Türk standartlarının kullanılmaması hangi sonuçları doğuruyor?

Bu durumda osteoporozu olmayan birçok kişiye osteoporoz teşhisi konuluyor.  Tedavi yapılıyor.  Osteoporoz ilaçlarının hormon içeren östrogen haplarında meme kanserini arttırıcı etki mevcuttur. En son çıkan ilaçların ise mide barsak sistemi üzerine olumsuz etkisi var.  IMS adlı şirket raporlarına göre Türkiye'de en çok satan ilaçlar arasında osteoporoz ilaçları ilk on içindedir. Eğer gereksiz veriliyorsa yan etkileri yanında, bu tedavi aynı zamanda ülkemiz için önemli maddi kayıplara da sebep olmaktadır.

Benim çektirdiğim kemik ölçümünde doğru değerlendirilme yapılıp yapılmadığını nasıl anlayarım ?

Kemik dansitesi ölçümünüzü elinize aldığınızda üzerinde kalça veya bel omurları resmi olan sayfaya geliniz. Bu sayfanın altında numaralar ve açıklamaları bulunmaktadır.  2 numaralı açıklamada Amerikan Referans Populasyon . Genç Erişkin Yaşları 20-45 yazıyorsa sizin kemik ölçümünüz Türk ölçümleri ile değil Amerikan ölçümleri ile karşılaştırılmıştır.  Bu durumda ölçümünüz hatalı yorumlanmıştır. Tekrar yorumlanması gerekir. Filmin olduğu sayfada hiçbir açıklama yoksa ölçüm sonucunuz güvenilir değildir. Bu durumda doktorunuza tekrar danışmanızda fayda var. Türk referansları kullanan bir cihazda ölçüm yaptırmanız gerekir. 

Osteoporoz tedavisi:

Eğer menopoza yeni girmişiseniz ve fazla kilolarınız yoksa hormon ilacı almanızda yarar var.  Kadınlarımızda oluşan yanlış kanının aksine hormonlar yasaklanmadı. Sadece fazla kilolu, kalp hastalığı, şeker, yüksek tansiyon gibi durumlarda kullanılmaması gerektiği ortaya çıktı.  Bir de hormon kullanımının 5 yıl ile sınırlı kalmasının ve 60 yaşının üzerindekilerin östrogen kullanmaması gerektiği saptandı. Bifosfonat grubu olan ve haftalık alınan osteoporoz ilaçları oldukça etkilidir ve kullanılması tavsiye edilir.  Menopoz öncesi 1000 mg menopoz sonrası 1500 mg kaliyum alınması osteoporoz tedavisine olumlu katkı sağlar. Bir bardak sütte 300 mg kalsiyum olduğu düşünülürse bunun beslenme ile alınamadığı durumlarda kalsiyum tableti olarak alınması gerekir.