Osteoporozda doğru
teşhis:
Osteoporoz kemiklerin yoğunluğunun azalması ile
kendini gösteren bir hastalıktır. Kemikleri
oluşturan kollogen dediğimiz madde ile kalsiyumun
azalması sonucu oluşuyor. İleri yaşlarda kemikler
yoğunluk kaybına bağlı olarak en ufak bir çarpma ile
kırılacak hale geliyor. Hastalarda kalça kırığı ve
ön kol kırığı görülüyor. Omurgada kırık oluşması ile
bel ağrıları, sırt ağrıları, boyda kısalma ve
kamburluk görülüyor. Özetle, osteoporoz hayat
kalitesini düşüren, kişinin dış görünüşünü olumsuz
bir şekilde değiştiren ve sürekli ağrılara sebep
olan bir hastalık.
Osteoporozun nedeni:
Osteoporoza zemin hazırlayan bazı faktörler var.
İnsanda kemikler kişi 30 yaşına gelinceye dek
gelişiyor. Bu yüzden ergenlik çağında spor yapmak,
süt, yoğurt ve peynir gibi kalsiyumdan zengin
gıdalarla beslenmek kemiklerin yoğunluk ve kuvveti
için çok önemli. Yaşın ilerlemesi ile her yıl
kemiklerde %0,5 kayıp oluyor. Bu kayıp özellikle
kadınlarda menopozdan sonra hızlanıyor. Sigara,
aşırı kahve tüketimi, hareketsizlik, zayıf ve ince
bir kemik sistemine sahip olma, kalsiyumdan eksik
beslenme, kara çarşaf kullanarak güneş ışığı ve D
vitaminine az maruz kalma, ailede kemik erimesi
olması osteoporoz riskini arttırıyor.
Osteoporoz teşhisi nasıl konur
?
Osteoporoz teşhisi için kemik mineral yoğunluğunun
ölçülmesi gerekir. Bunun için dansitometre denilen
cihaza girilmesi gerekiyor. Menopozdan sonra
kadınlara kemik dansitesi çekilmesi önerilmektedir.
Kemik yoğunluğu düşük çıkanlarda tedavi müddetince
kemik dansitesi senelik ölçülmelidir.
Ülkemizde nasıl uygulanıyor?
Kemik dansitesi ölçümünde aletin hastada bulduğu
sonuçlar 25 yaşındaki normal kişilerin ortalama
sonuçları ile karşılaştırılıyor. Standart sapma
dediğimiz bir yöntem ile kemik kaybının derecesi
belirleniyor ve osteoporoz teşhisi konuluyor. Ancak
kemik dansitesini ölçen cihazlar Amerika'da
üretildiği için bu cihazlar normal kişiler olarak
Amerika'daki sağlıklı kişileri kabul ediyorlar.
Böyle olunca 60 yaşındaki bir Türk kadınının alette
ölçülen kemik sonucu 25 yaşındaki bir Amerikalı genç
kızın ölçüm sonucu ile karşılaştırılıp teşhis
konulmuş olunuyor. Amerikalılar bol süt içip
sağlıklarına çok önem verdiklerinden kemik
yoğunlukları dünada en yüksek seviyede. Türk
kadınlarında ise süt içme alışkanlığı olmadığı ve
sigara ve kahveyi bolca tükettikleri için kemik
dansiteleri düşük çıkıyor. Ancak bu oldukça
sağlıksız bir karşılaştırma ve yanlış teşhislere
neden oluyor.
Bu
konuda rakam:
Kemik dansitesi cihazında Amerikan standartları
kullanıldığında Türk kadınlarının %60'ında kalçada,
%50'sinde ise belde düşük kemik yoğunluğu tesbit
ediliyor. Yani ortalama kemik dansitesi çektiren her
iki kadından birinde yanlış olarak osteoporoz
teşhisi konuluyor.
Gerçek osteoporoz oranı:
2000 yılında yayınlanan bir araştırmada Türkiyedeki
gençlerin kemik dansiteleri ölçüldü. Ve Türk
toplumunun kemik değeri referansları tesbit edildi.
Türk referansları kullanıldığında osteoporoz
oranının %60 değil %15 olduğu görüldü. Yani
Türkiye'de gerçekte her iki kadından birinde değil
her 7 kadından birinde düşük kemik dansitesi var.
Osteoporoz teşhisinde
Türk standartlarının kullanılmaması hangi sonuçları
doğuruyor?
Bu
durumda osteoporozu olmayan birçok kişiye osteoporoz
teşhisi konuluyor. Tedavi yapılıyor. Osteoporoz
ilaçlarının hormon içeren östrogen haplarında meme
kanserini arttırıcı etki mevcuttur. En son çıkan
ilaçların ise mide barsak sistemi üzerine olumsuz
etkisi var. IMS adlı şirket raporlarına göre
Türkiye'de en çok satan ilaçlar arasında osteoporoz
ilaçları ilk on içindedir. Eğer gereksiz veriliyorsa
yan etkileri yanında, bu tedavi aynı zamanda ülkemiz
için önemli maddi kayıplara da sebep olmaktadır.
Benim çektirdiğim
kemik ölçümünde doğru değerlendirilme yapılıp
yapılmadığını nasıl anlayarım ?
Kemik dansitesi ölçümünüzü elinize aldığınızda
üzerinde kalça veya bel omurları resmi olan sayfaya
geliniz. Bu sayfanın altında numaralar ve
açıklamaları bulunmaktadır. 2 numaralı açıklamada
Amerikan Referans Populasyon . Genç Erişkin Yaşları
20-45 yazıyorsa sizin kemik ölçümünüz Türk ölçümleri
ile değil Amerikan ölçümleri ile
karşılaştırılmıştır. Bu durumda ölçümünüz hatalı
yorumlanmıştır. Tekrar yorumlanması gerekir. Filmin
olduğu sayfada hiçbir açıklama yoksa ölçüm sonucunuz
güvenilir değildir. Bu durumda doktorunuza tekrar
danışmanızda fayda var. Türk referansları kullanan
bir cihazda ölçüm yaptırmanız gerekir.
Osteoporoz tedavisi:
Eğer menopoza yeni girmişiseniz ve fazla kilolarınız
yoksa hormon ilacı almanızda yarar var.
Kadınlarımızda oluşan yanlış kanının aksine
hormonlar yasaklanmadı. Sadece fazla kilolu, kalp
hastalığı, şeker, yüksek tansiyon gibi durumlarda
kullanılmaması gerektiği ortaya çıktı. Bir de
hormon kullanımının 5 yıl ile sınırlı kalmasının ve
60 yaşının üzerindekilerin östrogen kullanmaması
gerektiği saptandı. Bifosfonat grubu olan ve
haftalık alınan osteoporoz ilaçları oldukça
etkilidir ve kullanılması tavsiye edilir. Menopoz
öncesi 1000 mg menopoz sonrası 1500 mg kaliyum
alınması osteoporoz tedavisine olumlu katkı sağlar.
Bir bardak sütte 300 mg kalsiyum olduğu düşünülürse
bunun beslenme ile alınamadığı durumlarda kalsiyum
tableti olarak alınması gerekir. |